Twórczość Teresy i Andrzeja Wełmińskich obejmuje różne media m.in. rysunek, malarstwo, fotografię, tworzą spektakle, obiekty, instalacje. W swojej działalności łączą sztukę i teatr.
Andrzej Wełmiński urodził się w 1952 r. W 1977 r. ukończył Wydział Grafiki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Związany z Galerią Foksal (debiut w 1971 r. jako Artysta Anonimowy) i Galerią „Krzysztofory”. W 1978 r. otrzymał stypendium Johann Wolfgang von Goethe-Stiftung.
Teresa Wełmińska urodziła się w Krakowie w 1955 r. Ukończyła Studium Medyczne w Krakowie. Pracowała między innymi w klinice zdrowia psychicznego.
Już u początków swej twórczości Andrzej Wełmiński wykorzystywał różnorodne media i testował nowe strategie twórcze, obok klasycznych technik uprawiając performans, akcje czy działania (często efemeryczne). Na początku lat 70. powstaje Happening poranny czyli żółta walizka, SAL-5, Zmiąć, Ziemia w ziemi, Skałki, Gloryfikacja, Antymanifestacja, Poemat 2 piętrowy (część prac zrealizowana wspólnie z Romanem Siwulakiem).
Przestrzenne prace Andrzeja Wełmińskiego mogą być identyfikowane z tzw. zwrotem wizualnym w teorii sztuki. W ich odbiór wpisano refleksję daleko wykraczającą poza tradycyjnie rozumiane granice dzieła. W latach 70. powstają Obrazy Ontologiczne oraz cykl Obrazy Tymczasowe. Celem tych prac nie było tworzenie imitacji rzeczywistości i obrazowania. Były to obiekty wiszące pod postacią obrazów, odwołujące się tylko do fizycznych cech obrazu, stanowiły rodzaj przyrządów lub instrumentów służących do badań lub dociekań dotyczących różnych aspektów obrazu i różnorakiej jego natury, statusu i istoty. A także do odgrywania roli artysty. Instalacje Pejzaż surowo wzbroniony, Za drzwiami, Za szafą, Pod wycieraczką, czy obiekty takie jak …i laska oraz Pielgrzym łączyła idea negacji wystawiania jako ekshibicji, eksploracja regionów nieoficjalnych, zmiana kondycji widza z oglądającego w podglądającego, zastosowanie materiałów biednych (smoła, woda, szare mydło), niemniej obarczonych znaczeniami metaforycznymi czy wręcz symbolicznymi i nawiązanie do poetyki ciemnych zakamarków, kątów, mysich dziur, zmurszałych przestrzeni pod podłogą i kanałów kominowych.
Prace te były czymś więcej niż prostą negacją. Poruszały problematykę układów izolowanych (słynne rozważania Koła Wiedeńskiego: „za każdym razem, kiedy wychodzimy z pokoju, całe jego umeblowanie znika, by się pojawić na powrót, kiedy ludzie wrócą”) i zagadnienia związane z obserwatorem i jego bezstronnością: nie jesteśmy bezstronni i neutralni obserwując rzeczywistość, ale oddziałujemy na nią (kot Schrödingera). W procesach percepcji tych prac zaangażowany był nie tylko wzrok, ale również inne zmysły.
Obrazy powstałe w latach 90. odnosiły się do pamięci indywidualnej i zbiorowej. Charakteryzowała je przezroczystość bazy obrazu lub przenikanie albo przedostawanie na drugą stronę przy użyciu rozmaicie skonstruowanych przejść, szczelin i otworów „nie ogląda się obrazu, należy się do niego zbliżać. A w końcu przejść na drugą stronę” pisał Tadeusz Kantor o pracach Wełmińskiego.
Proces powstawania prac angażował techniki fotograficzne i użycie emulsji światłoczułej jako specyficznej materii malarskiej, która posiada możliwości zapamiętywania obrazów. Artysta nazywał je formami mnemonicznymi.
W całej działalności artystycznej Wełmińskiego rysunki pełnią istotną rolę jako zapisy pewnych pomysłów i idei – nie zawsze spełnionych i zrealizowanych – dzięki czemu wciąż posiadają one potencjalną moc. Rysunki bardzo często stanowią zaczyn kolejnych projektów. Papiery zwykle są przeźroczyste i mają stary, żałosny wygląd, jak gdyby były one ekshumowane z jakiejś zapleśniałej piwnicy umysłu.
Sztuka Wełmińskiego przywołuje uniwersalne tematy dotyczące życia i śmierci, uwięzienia i ucieczki oraz naszego związku z indywidualnymi i zbiorowymi historiami. Uzmysławia nasze fragmentaryczne, niepełne i rozmyte obcowanie z rzeczywistością, usiłuje zniwelować antropocentryczną perspektywę myślenia o świecie, obalić pozycję człowieka jako centrum znaczenia i władzy.
Ostatnie wystawy artystów – Suspension Condition, Urania czy Esse est percipi – skupiają rozmaite wątki, znaczenia i kody obecne w wieloletniej działalności twórców. Są też manifestacją jedności malarstwa i teatru, stanowią symbiozę tego, co wchodzi w zakres działań sztuk wizualnych i scenicznych.
Teatr Wełmińskich jest ściśle powiązany z ich sztuką. W utworach teatralnych ich autorstwa sytuacje banalne, często przedstawione w komicznym świetle, przeradzają się w tragedię. Farsa i parodia przeplata się z satyrą pełną okrutnych akcentów. Przedstawiana rzeczywistość jest zagadkowa, wieloznaczna i tajemnicza. Przedmioty i instalacje zrealizowane na potrzeby konkretnych spektakli żyją niezależnym życiem i często są eksponowane na wystawach.
W latach 70. artyści rozpoczęli współpracę z Tadeuszem Kantorem i zostali członkami Teatru Cricot 2. W latach 1970–1990 brali udział we wszystkich realizacjach i tournée Teatru.
Twórcy wyrazistych postaci w produkcjach Tadeusza Kantora.
Teresa Welmińska – Markietanka w „Umarłej klasie”; (1975), Panna młoda w „Gdzie są niegdysiejsze śniegi” (1979), Matka Helka w spektaklu „Wielopole, Wielopole” (1980), Dziwka z kabaretu – Anioł Śmierci w „Niech sczezną artyści” (1985), Księżna Kremlińska w „Nigdy tu już nie powrócę” (1988), Infantka z Obrazu Velazqueza w sztuce „Dziś są moje urodziny” (1991).
Andrzej Welmiński – Cygan w „Nadobnisie i Koczkodany” (1973), Staruszek z rowerkiem w seansie „Umarła klasa” (1975), Ojciec Marian w spektaklu „Wielopole, Wielopole” (1980), Mistrz Wit Stwosz „Niech sczezną artyści” (1985), Właściciel knajpy w „Nigdy tu już nie powrócę” (1988), Autoportret T. Kantora i Wsiewołod Meyerhold w spektaklu „Aujourd’hui, c’est mon anniversaire” (1991).
Po śmierci Tadeusza Kantora stali się swoistymi kontynuatorami jego estetyki i proponowanych problemów, ujmowanych z indywidualnej, oryginalnej perspektywy. Wspólnie z aktorami Cricot 2 zrealizowali spektakle: Manjacy (1993); Ameryka czyli nie oglądaj się za siebie (1995); Minęło, minęło i tak przeminą wszystkie historie… (2007).
Jako reżyserzy teatralni wystawiali własne niezależne projekty: Demon ruchu (1996); Rzeźnia wg Sławomira Mrożka (1997); Da liegt der Hund begraben – Germanias Halluzinationen (1997); Traumatikon (2011); Flammarion (2011); Pages from the Book of… (2012); Przeciw Nicości albo 3 cm nad pustą głową… (2014); Szkice z Transylwanii czyli Melancholia Czarnego Jajka (2015); Słomiane Hieroglify (2015); Et in Arcadia Ego (2015); Hubble Bubble and Other Persian Miniatures (2017); Cienie, Zmory, Melancholie, czyli 20 minut przed wyparowaniem (2017); Kometa (2017); Limbo (2019); Acta est fabula (2023).
Przedstawienia były prezentowane na międzynarodowych festiwalach, między innymi w Awinionie, São Paulo, Rzymie, Valladolid, Cagliari, Edynburgu, Bratysławie, Moskwie, Sybinie, Kiszyniowie, Teheranie.
Równolegle z działalnością artystyczną Teresa i Andrzej Wełmińscy prowadzą wykłady oraz warsztaty dotyczące historii, teorii oraz praktyk scenicznych Teatru Cricot 2. Warsztaty organizowane były między innymi w Stuttgarcie, Romainmôtier, w Rote Fabrik w Zurychu, Scuola Teatro Dimitri w Verscio, Loughborough University, University of Washington, Yale University, Rose Bruford College, University of Tehran, New Mexico University, Seoul Institute of the Arts.
Wystawy indywidualne:
1971 I Wystawa Anonimowa, Galeria Foksal Warszawa (debiut)
1972 II Wystawa Anonimowa, Galeria Foksal, Warszawa
1976 Za szafą, Galeria Foksal, Warszawa
1990 Andrzej Wełmiński, Galeria Foksal, Warszawa
1991 Tablice wotywne, Starmach Gallery, Kraków
1992 Obrazy wotywne, Galeria Uniwersytecka, Cieszyn
1993 Ruiny, Centrum Sztuki Współczesnej Solvay, Kraków
1993 Apokryfy, Galeria „Krzysztofory”, Kraków
1994 Obrazy, Synagoga Poppera, Kraków
1995 Rysunki, Fundacja Judaica Centrum Kultury Żydowskiej, Kraków
1996 V.I.T.R.I.O.L., Centrum Sztuki Współczesnej Solvay, Kraków
2001 CHaOs, Centrum Sztuki Współczesnej Solvay, Kraków
2002 CHaOs, Miejska Galeria Sztuki, Częstochowa
2004 Cisza, nikt nie woła…, Galeria „Krzysztofory”, Kraków
2004 Cisza, nikt nie woła…, Galeria Miejska Arsenał, Poznań
2005 Szklane fotografie, Green Gallery, Warszawa
2005 Trumpf, trumpf…, Galeria-Pracownia Tadeusza Kantora ul. Sienna 7/5, Cricoteka, Kraków
2006 V.I.T.R.I.O.L., Galeria BWA, Rzeszów
2007 …i tak przeminą wszystkie historie, Muzeum Tadeusza Kantora, Wielopole Skrzyńskie
2007 Rysunki, Galeria BP Atelier, Opole
2008 Przeciągi, Willa Decjusza, Kraków
2008 …i tak przeminą wszystkie historie, Galeria Okno, Olkusz
2012 Fotografieren verboten!, Largo Oberdan, Spoleto
2012 Fotografieren verboten!, Summerhall, Edynburg
2016 Fotografie Andrzeja Wełminskiego, Casa de Cultură a Sindicatelor , Sibiu
2019 Suspension Condition, POSK Gallery, Londyn
2019 Urania, Galeria Floriańska 22, Kraków
2021 Circulus vitiosus, Trieste Contemporanea, Triest
2021 and will happen again. Cricoteka, Kraków
2022 Uprawiam sztukę, Starmach Gallery, Kraków
2024 Nie tylko w Boże Narodzenie, Starmach Gallery, Kraków
Wystawy zbiorowe:
1971 Wystawa wspólna, Galeria Foksal PSP, Warszawa
1976 Avanguardia polacca 1910–1978. S.I. Witkiewicz, costruttivismo, artisti contemporanei Roma, Palazzo delle Esposizioni, Rzym
1976 Le opere di Tadeusz Kantor. I pittori di Cricot 2. Il Teatro Cricot 2, Palazzo Reale, Mediolan
1984 Artyści Galerii, Galeria Foksal PSP, Warszawa
1985 Artyści Galerii, Galeria Foksal PSP, Warszawa
2012 Free Frame, Songallery, Londyn
2017 Biel kolorem śniegu, Cricoteka, Kraków
2019 La ricerca dell’identita al tempo del selfie, Trieste Contemporanea, Triest
2021 Ieškant tapatybės (asmenukių amžiuje) Galerija Akademija VDA, Wilno
2022 1st International GCB MiniPrint Exhibition, Berlin